Wynagrodzenie w umowie o dzieło jest jednym z ważniejszych dla stron elementów umowy. Wszak ono także decyduje czy strony wchodzą we współpracę. Najlepiej określić je jasno i precyzyjnie. Ale jak to zrobić, jeśli każdej ze stron zależy nieco na czym innym? W jaki sposób określić wynagrodzenie w umowie o dzieło? Czym się kierować ustalając zasady wynagrodzenia? Co zrobić gdy jedna ze stron chce podwyższenia albo obniżenia wynagrodzenia i czy w ogóle jest to możliwe? Zapraszam do wpisu, z którego dowiesz się jak prawidłowo ustalić wynagrodzenie w umowie o dzieło.
1. Wynagrodzenie w umowie o dzieło – czy musi być w niej oznaczone?
Wynagrodzenie – choć w większości przypadków decyduje o tym, że w ogóle strony zawierają umowę – wcale nie zawsze jest w niej ujęte. Do dziś komentatorzy spierają się czy wskazanie wynagrodzenia jest tzw. elementem istotnym umowy czy nie. Jedni twierdzą, że tak, a to oznaczałoby, że brak sprecyzowania wynagrodzenia (albo choćby ustalenia zasad jego wyliczenia) powoduje, że zawarta umowa nie jest umową o dzieło. Inni twierdzą odwrotnie tzn., że wcale wynagrodzenie nie musi być w niej sprecyzowane. Oznaczałoby to innymi słowy, że brak określenia tego wynagrodzenia – wcale nie wyklucza zawarcia umowy o dzieło. Bez względu na to kto ma rację – z tego wpisu dowiesz się jak prawidłowo wskazać wynagrodzenie w umowie o dzieło, a także jak je ustalić, jeśli umowa na temat jego wysokości milczy.
Przede wszystkim pamiętaj, że jeśli strony określiły w umowie wysokość wynagrodzenia, to jest to dla nich wiążące. Gdy jednak tego nie zrobiły – z pomocą przychodzi art. 628 K.C., określający sposoby ustalenia wysokości wynagrodzenia. Zasady te stosuje się tylko pomocniczo, tj. w sytuacji, gdy strony umowy o dzieło nie określiły w wysokości wynagrodzenia albo podstaw jego ustalenia. Z dalszej części dowiesz się jak ustalić wynagrodzenie w umowie o dzieło w takiej sytuacji.
Dowiedz się również o 5 istotnych cechach umowy o dzieło, które warto znać, zanim zawrzesz taką umowę.
2. Rodzaj wynagrodzenia w umowie o dzieło.
Określając wynagrodzenie – strony stosują jedną z dwóch dostępnych metod, tj. określają wynagrodzenie kosztorysowe albo ryczałtowe. Zdarza się również i tak, że strony umawiają się, że część prac wykonawca wykona w zamian za wynagrodzenie ryczałtowe, a część w zamian za wynagrodzenie kosztorysowe. Czyli w praktyce wynagrodzenie może przybrać dwojaki charakter.
Strony ustalają wynagrodzenie kosztorysowe, gdy określają wynagrodzenie na podstawie zestawienia planowanych prac i przewidywanych kosztów. Ten rodzaj wynagrodzenia dopuszcza zmianę umówionego wynagrodzenia. Dzieje się tak, jeśli podczas wykonywania prac dojdzie do zmiany wysokości cen lub stawek, które strony przewidziały w swych obliczeniach. W takim wypadku można żądać zmiany umówionego wynagrodzenia. Przy czym przyjmuje się, że możliwość ta nie dotyczy należności już uiszczonej za materiały, czy wykonaną pracę przed zmianą cen lub stawek.
Wynagrodzenie ryczałtowe natomiast polega na tym, że strony umówiły się na określoną z góry kwotę. W takim wypadku przyjmujący zamówienie nie może żądać podwyższenia wynagrodzenia, nawet jeśli w czasie zawarcia umowy nie można było przewidzieć rozmiaru lub kosztów prac.
Jak więc widzisz przy wynagrodzeniu kosztorysowym ryzyko zmiany kosztów materiałów rozkłada się między stronami. Każda ze stron może domagać się zmiany wynagrodzenia w ww. sytuacji. Takiej “równości” nie znajdziesz przy ryczałtowym wynagrodzeniu. Tu bowiem ryzyko ciąży na przyjmującym zamówienie.
Sprawdź także jak w 3 krokach odstąpić od umowy o dzieło w razie opóźnienia wykonania dzieła?
3. Jak określić wynagrodzenie w umowie o dzieło?
Strony w umowie o dzieło wcale nie muszą określać wynagrodzenia kwotowo. Wystarczy bowiem określić podstawy dla jego ustalenia. Te zaś mogą opierać się np. na normach, jakichś cennikach, przywołanych stawkach, których stosowanie da podstawę do obliczenia właściwego i należnego wynagrodzenia.
Nic także nie stoi na przeszkodzie, by wynagrodzenie w umowie o dzieło określić godzinowo. W takim wypadku wysokość wynagrodzenia uzależniona jest od ilości poświęconego czasu na wykonanie dzieła. Dodam, że taki sposób ustalenia wynagrodzenia jest rzadko spotykany, a to dlatego, że zdarzały się interpretacje, że taki sposób określenia wynagrodzenia oznacza, że strony łączy umowa o pracę. Tymczasem tak nie jest, co zresztą wprost wynika z poniższego orzeczenia
Określenie godzinowej stawki wynagrodzenia nie przesądza o tym, że strony łączyła umowa o pracę.
Wyrok
Sądu Najwyższego – Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych
z dnia 5 grudnia 2000 r.
I PKN 133/00
4. Co zrobić gdy strony nie określiły ile wynosi wynagrodzenie w umowie o dzieło?
Jeżeli strony:
uznaje się w razie wątpliwości, że strony miały na myśli zwykłe wynagrodzenie za dzieło tego rodzaju.
I teraz zapewne zastanawiasz się co oznacza zwykłe wynagrodzenie za dzieło tego rodzaju? Otóż może być nim przeciętne wynagrodzenie jakie płaci się w praktyce albo jakie strony sobie płaciły w poprzednich relacjach.
Jednak takie wynagrodzenie może także być zindywidualizowane. Niekiedy bowiem istotne znaczenie może mieć renoma, dobra opinia o wykonawcy. Otóż dzieło, stworzone przez doświadczonego specjalistę w swojej dziedzinie wyżej wycenimy niż dzieło wykonywane przez kogoś początkującego.
Chcę przez to powiedzieć, byś przy określaniu takiego „zwykłego wynagrodzenia” uwzględnił grupę, do której zaliczamy wykonawcę dzieła.
A co jeśli nawet i w powyższy sposób nie można ustalić wysokości wynagrodzenia? Otóż w takim wypadku wynagrodzenie powinno odpowiadać nakładowi pracy oraz wszelkim innym nakładom jakie poniósł przyjmujący zamówienie. Jednak ta zasada ma zastosowanie w ostateczności, czyli gdy w żaden inny, powyżej opisany sposób nie da się określić wynagrodzenia. Wynika to także z poniższego orzeczenia
Dyrektywa zamieszczona w art. 628 par. 1 zd. 2 KC ma charakter reguły interpretacyjnej, która wchodzi w zastosowanie wtedy, gdy w drodze wykładni oświadczeń woli stron nie da się ustalić innego wskaźnika wynagrodzenia niż “zwykłe wynagrodzenie za dzieło tego rodzaju”.
Wyrok
Sądu Apelacyjnego w Krakowie
z dnia 14 października 1992 r.
I ACr 367/92
5. Odstąpienie od umowy.
Mówiąc o wynagrodzeniu w umowie o dzieło nie sposób pominąć jeszcze jednej istotnej kwestii z nim związanej. Jak wskazałam powyżej – kosztorysowa forma wynagrodzenia daje możliwość żądania jego zmiany. Jednak opisane przeze mnie powyżej prawo żądania podwyższenia wynagrodzenia nie jest nieograniczone. Otóż gdyby zaszła konieczność znacznego podwyższenia tego rodzaju wynagrodzenia to zamawiający może od umowy odstąpić. Jednak zamawiający musi spełnić dwa warunki:
I tu kładę nacisk – zresztą nie ja, a właściwie przepis, a ja jedynie za nim przypominam – że oświadczenie o odstąpieniu musi być dokonane bez zbędnej zwłoki. W przeciwnym wypadku działanie zamawiającego będzie bezskuteczne. Drugi natomiast warunek polega na obowiązkowej zapłacie przyjmującemu zamówienie odpowiedniej części wynagrodzenia. To, co pozostaje do zapłaty najlepiej ustalić, biorąc pod uwagę poczynione przez przyjmującego zamówienie nakłady i dokonane przez niego czynności, zgodnie z metodą wskazaną w kosztorysie.
Wynagrodzenie w umowie o dzieło – podsumowanie.
- Wynagrodzenie w umowie o dzieło nie musi być oznaczone w żaden konkretny sposób, ważne jednak by strony uwzględniły, że umowa ma charakter odpłatny.
- Strony mogą umówić się na wynagrodzenie kosztorysowe, ryczałtowe albo mieszane. W razie wynagrodzenia kosztorysowego każda ze stron może domagać się jego zmniejszenia albo podwyższenia. Tego strony nie mogą przy wynagrodzeniu ryczałtowym.
- W razie gdy strony nie ustaliły wynagrodzenia dla jego wyliczenia przyjmuje się zwykłe wynagrodzenie za dzieło danego rodzaju. Jeśli i to nie jest możliwe wynagrodzenie winno odpowiadać uzasadnionemu nakładowi pracy oraz innym nakładom przyjmującego zamówienie.
- Gdyby zachodzi konieczność znacznego podwyższenia wynagrodzenia kosztorysowego, zamawiający może od umowy odstąpić, lecz powinien to zrobić niezwłocznie i zapłacić przyjmującemu zamówienie odpowiednią część wynagrodzenia.
Artykuł nie stanowi porady prawnej. Jeśli chciałbyś się skontaktować, umówić na spotkanie lub zapytać o szczegóły współpracy zapraszam Cię do kontaktu. Możemy umówić się w mojej kancelarii w Gdańsku lub porozmawiać online. Zachęcam Cię także do skorzystania z mojej oferty konsultacji prawnych. Tutaj znajdziesz szczegóły i możliwość wybrania dogodnego dla Ciebie dnia i godziny.
Pozdrawiam Cię serdecznie,
Julia Szczęsna-Ziętkowska
Radca Prawny, LLM
Jeśli chcesz dowiedzieć się o następnym wpisie proszę zostaw swoje imię i mail poniżej.
