Umowa o dzieło ma tę istotną cechę, że zamawiający liczy nie tylko na wykonanie dzieła w określony sposób, lecz także w określonym czasie. Zdarzają się jednak sytuacje, w których przyjmujący zamówienie opóźnia się z rozpoczęciem albo wykończeniem dzieła. Jak na takie opóźnienie może (a czasami nawet powinien) zareagować zamawiający? Czy powinien działać niezwłocznie? I co właściwie powinien dokładnie zrobić? Z tego wpisu dowiesz się jak w 3 krokach odstąpić od umowy o dzieło w razie opóźnienia przyjmującego zamówienie i jakie ma to skutki.
1. Opóźnienie w umowie o dzieło – jeśli wykonanie działa mało prawdopodobne.
W kodeksie cywilnym jest przepis 635, zgodnie z którym:
Jeżeli przyjmujący zamówienie opóźnia się z rozpoczęciem lub wykończeniem dzieła tak dalece, że nie jest prawdopodobne, żeby zdołał je ukończyć w czasie umówionym, zamawiający może bez wyznaczenia terminu dodatkowego od umowy odstąpić jeszcze przed upływem terminu do wykonania dzieła.
Jest to przepis szczególny, ponieważ przewidujący możliwość odstąpienia w razie gdy zachodzi opóźnienie w umowie o dzieło. Jest to przepis nieprzewidziany dla innych umów. Zatem dotyczy on tylko opóźnienia w wykonaniu dzieła określonego w umowie o dzieło.
Możliwość odstąpienia nie jest jednak nieograniczona. Otóż aby zamawiający mógł odstąpić od umowy z powodu opóźnienia musi w pierwszym kroku sprawdzić jakie jest owe opóźnienie. Nie przy każdym bowiem opóźnieniu zamawiający może odstąpić od umowy.
Odstąpienie od umowy o dzieło z powodu opóźnienia może nastąpić gdy opóźnienie to czyni nieprawdopodobnym ukończenie dzieła w czasie umówionym. Innymi słowy chodzi o sytuację, w której ukończenie dzieła w terminie jest bardzo mało realne. Posłużę się przykładem orzeczenia, które precyzyjnie określa jaki rodzaj opóźnienia daje prawo do tego szczególnego odstąpienia:
Ocena nieprawdopodobieństwa ukończenia dzieła w terminie (art. 635 KC) powinna być dokonywana z uwzględnieniem racjonalnych przewidywań zamawiającego, opartych na informacjach uzyskanych z zachowaniem należytej staranności i lojalności (art. 354 KC), także od starannie i lojalnie działającego wykonawcy.
Artykuł 635 KC obejmuje także sytuacje, w których ukończenie dzieła w terminie jest bardzo mało prawdopodobne.
Postanowienie
Sądu Najwyższego – Izba Cywilna
z dnia 9 maja 2019 r.
IV CSK 498/18
Co istotne – gdy zamawiający decyduje się na skorzystanie z prawa odstąpienia w tych okolicznościach – to nie musi wyznaczać terminu dodatkowego na wykonanie dzieła. Zatem jeśli tylko nastąpi opóźnienie o powyższych cechach przy umowie o dzieło zamawiający może przystąpić do odstąpienia od umowy.
Dowiedz się również jakich 5 cech umowy o działo warto znać przed jej zawarciem.
2. Termin na odstąpienie od umowy z powodu opóźnienia.
Odstąpienie – gdy zachodzi opóźnienie w umowie o dzieło, o którym mowa w przepisie 635 kc – może nastąpić jeszcze zanim termin na wykonanie działa nadszedł. Zamawiający może jednak zrobić to także po upływie terminu oddania dzieła. Na powyższe wskazuje sformułowanie „jeszcze przed upływem”, ponadto kwestia ta została także rozstrzygnięta w orzecznictwie:
Na podstawie art. 635 KC dopuszczalne jest odstąpienie zamawiającego od umowy o dzieło, także po upływie terminu do wykonania dzieła.
Wyrok
Sądu Najwyższego – Izba Cywilna
z dnia 21 marca 2013 r.
III CSK 216/12
Zatem w drugim kroku zweryfikuj termin, z perspektywy prawdopodobieństwa wykonania działa. Jeśli nadal wykonanie jest mało prawdopodobne – możesz przystąpić do kolejnego kroku, jakim jest złożenie stosownego oświadczenia.
Sprawdź również jak oznaczyć wynagrodzenie w umowie o dzieło, by nie wpaść w pułapkę.
3. Złożenie oświadczenia o odstąpieniu od umowy i jego skutki.
W trzecim kroku – odstąpienie w umowie o dzieło, o którym mowa w art. 635 kc – wymaga złożenia stosownego oświadczenia, czyli tego o odstąpieniu od umowy. Co ważne – jak wskazałam powyżej – takie oświadczenie zamawiający może złożyć bez obowiązku wyznaczania przyjmującemu zamówienie dodatkowego terminu na wykonanie dzieła. Wystarczy zatem sformułowanie, którego przykład przedstawiam poniżej:
Działając w imieniu …., na podstawie art. 635 K.C., wobec znacznego opóźnienia wykonania dzieła, będącego przedmiotem Umowy nr ….. z dnia ….. oświadczam, iż odstępuję od ww. Umowy. Na dzień złożenia niniejszego oświadczenia przyjmujący zamówienie wykonał jedynie ………, zaś do końca wykonania Umowy pozostało tylko ……., dni/miesięcy co czyni wykończenie działa mało prawdopodobne w umówionym terminie.
Skutkiem takiego oświadczenia jest zwrot wzajemnych świadczeń. Oznacza to, że każda ze stron zwraca to, co otrzymała od drugiej.
Jednakże oprócz obowiązku wzajemnych świadczeń zamawiający – odstępujący od umowy o dzieło na wskazanej podstawie – może domagać się naprawienia szkody. Jednak jest to możliwe gdy:
Dodam, że na taką okoliczność można także w umowie przewidzieć karę umowna. Wtedy zapisujemy w umowie uprawnienie do kary umownej we wskazanej wysokości w związku z odstąpieniem od umowy z powodu rażącego opóźnienia się przez wykonawcę z wykonaniem dzieła. W takiej sytuacji zamawiający będzie mógł domagać się również kary umownej.
4. Czy możliwe jest odstąpienie gdy opóźnienie w umowie o dzieło “jest tylko częściowe”?
Wielokrotnie w praktyce pojawia się pytanie czy taki sposób odstąpienia jest możliwy także np. tylko od części umowy? Zdania są podzielone, jednak orzecznictwo skłania się w większości do orzeczenia Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 20.04.1995 r., w sprawie I ACr 95/101, zgodnie z którym dziełem jest końcowy rezultat o pełnej integralności elementów, zatem nie można odstąpić od części umowy o dzieło. Świadczenie w postaci wykonania dzieła według wielu orzeczeń sądowych nie jest świadczeniem, które można podzielić. To zaś oznacza, że można odstąpić – na opisywanej w tym wpisie podstawie – jedynie od całej umowy.
Opóźnienie w umowie o dzieło – podsumowanie.
- Opóźnienie w umowie o dzieło polegające na tym, że przyjmujący zamówienie opóźnia się z rozpoczęciem lub wykończeniem dzieła tak dalece, że nie jest prawdopodobne, żeby zdołał je ukończyć w czasie umówionym, daje zamawiającemu prawo do odstąpienia od umowy.
- Takie odstąpienie może nastąpić bez wyznaczenia dodatkowego terminu dodatkowego na wykonanie dzieła, a zamawiający może odstąpić jeszcze przed upływem terminu do wykonania dzieła.
- Skutkiem odstąpienia z powodu opóźnienia w umowie o dzieło jest obowiązek zwrotu wzajemnych świadczeń, ale także możliwość domagania się odszkodowania powstałego z powodu niedotrzymania terminu wykonania dzieła.
Artykuł nie stanowi porady prawnej. Jeśli chciałbyś się skontaktować, umówić na spotkanie lub zapytać o szczegóły współpracy zapraszam Cię do kontaktu. Możemy umówić się w mojej kancelarii w Gdańsku lub porozmawiać online. Zachęcam Cię także do skorzystania z mojej oferty konsultacji prawnych. Tutaj znajdziesz szczegóły i możliwość wybrania dogodnego dla Ciebie dnia i godziny.
Pozdrawiam Cię serdecznie,
Julia Szczęsna-Ziętkowska
Radca Prawny, LLM
Jeśli chcesz dowiedzieć się o następnym wpisie proszę zostaw swoje imię i mail poniżej.
